بررسی اثر تنظیم کننده‎های رشد گیاهی بر میزان باززایی گیاه رزماری در شرایط درون شیشه‎ای

چکیده گیاه ‎دارویی ‎رزماری ‎گیاهی ‎است‎ پایا،معطربا ساقه‎های چوبی به ارتفاع 50 سانتی‎متر الی یک‎ متر.این ‎گیاه‎ در داروسازی‎ کاربردهای‎ زیادی ‎دارد. تکثیر رزماری از طریق کاشت دانه‎های رسیده، خوابانیدن و قلمه انجام می‎شود. با توجه به اینکه با استفاده از روش‎های‎سنتی تعداد محدودی گیاه ‎در دسترس‎ خواهد بود، از این رو از روش کشت بافت استفاده می‎شود.لذا تحقیق حاضر در رابطه با بررسی اثر تنظیم کننده‎های رشد گیاهی بر میزان باززایی رزماری در شرایط درون‎شیشه‎ای انجام شد که از دو نوع ‎ریزنمونه‎ میانگره و جوانه انتهایی گیاه رزماری بر روی محیط‎ کشت ms حاوی 8 ترکیب هورمونی مختلف با استفاده از هورمون‎های naa ، 2,4-d ، bap و کینتین استفاده شد. سه زمان مختلف در20، 40 و 60 روز پس از کشت در نظرگرفته شد و درصد کالوس‎زایی، ساقه‎زایی، ریشه‎زایی و زنده‎مانی ‎ریزنمونه‎ها مورد بررسی قرار گرفت.نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان دادند که ساقه‎زایی 3 تا 6 هفته پس‎ از کشت ریزنمونه‎ها، بهترین نتیجه را داشت، اما کالوس‎زایی 6 هفته پس‎ از کشت جواب مناسب‎تری داشت، در صورتی که ریشه‎زایی بهتر در زمان بیش از 8 هفته اتفاق افتاد. درصد کالوس‎زایی (1/42 درصد) و زنده‎مانی (2/84 درصد) ریزنمونه میانگره بالاتر از جوانه انتهایی بود اما در مورد ساقه‎زایی، جوانه انتهایی (4/51 درصد) عکس‎العمل بهتری نشان داد. بالاترین میزان کالوس‎زایی، ساقه‎زایی و ریشه‎زایی ریزنمونه‎ها به ترتیب با 9/72، 7/44 و 6 درصد بر روی محیط کشت ms حاوی 2 میلی‎گرم بر لیتر bap و 5/0 میلی‎گرم بر لیتر naa مشاهده گردید. کمترین میزان کالوس‎زایی و ساقه‎زایی نیز در محیط کشت شاهد بود.بالاترین میزان کالوس‎زایی، ساقه‎زایی، ریشه‎زایی و زنده‎مانی ریزنمونه‎ها بر روی محیط کشت‎هایی مشاهده گردید که در ترکیب آنها از هر دو نوع هورمون اکسین و سیتوکینین استفاده شده بود، اما برای کالوس‎زایی ریزنمونه‎ها وجود اکسین در محیط کشت ضروری بود. از بین سیتوکینین‎های مورد استفاده bap بهتر از کینتین بود و از میان دو نوع اکسین نیز naa نقش بهتری را نسبت به 2,4-d بازی کرد.